The Jews in Times of War and the Social and Political Riots in the Southeast of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th and 18th Centuries Contribution to the Research

Abstract

In the 17th and 18th c. the south-eastern areas of the Rzeczpospolita were inhabited by a dynamically growing Jewish community – the most numerous in the world. Jews enjoyed favourable living conditions; they were provided with legal and economic privileges and protected by owners of estates. Th eir existence was rarely disrupted by anti-Semitic incidents such as actions provoked by the Catholic Church, trials concerning ritual slaughters or the overall hostility of the local population (the Ruthenians). At the beginning of the Chmielnicki Uprising a great pogrom took place against the Jews in Ukraine, Podolia and Volhynia. Nevertheless, in the 1660s, Jewish commuities in the areas in question started to revive. Th is process was somewhat decelerated by the dire condition of public security, which resulted from Poland’s involvement in wars with the Cossacks, Russia, Sweden, and Turkey, as well as general social unrest. In 1768 in Ukraine another Cossack and peasant rebellion (Koliyivshchyna) broke out during which there were pogroms against the Jews.

W wiekach XVII i XVIII na południowo-wschodnich terenach Rzeczypospolitej znajdowało się największe na świecie, dynamicznie rozwijające się skupisko ludności żydowskiej. Korzystne warunki zamieszkania zapewniały Żydom przywileje prawne i ekonomiczne oraz opiekę ze strony właścicieli wielkich majątków ziemskich. Egzystencja skupisk ludności wyznania mojżeszowego w stosunkowo niewielkim stopniu była zakłócana przez antyżydowskie działania władz kościelnych, procesy o mordy rytualne oraz wrogość ludności rodzimej (Rusinów). W początkowym okresie powstania Chmielnickiego doszło do wielkiego pogromu Żydów na Ukrainie, Podolu i Wołyniu. Jednak już w latach 60. XVII w. gminy żydowskie na tych terenach zaczęły się odradzać. Proces ten był nieznacznie spowalniany przez niski stan bezpieczeństwa publicznego, będący skutkiem zaangażowania państwa w wojny z Kozakami, Rosją, Szwecją i Turcją oraz niepokoje społeczne. W 1768 r. doszło na Ukrainie do kolejnego powstania ludności kozackiej i chłopskiej (koliszczyzna), podczas którego również dochodziło do pogromów ludności żydowskiej.

Im 17. und 18. Jh. waren die südöstlichen Teile der Rzeczpospolita in hohen Maße von einer jüdischen Bevölkerung besiedelt. Die Zahl von Juden auf diesem Gebiet war weltweit die größte und entwickelte sich dynamisch. Günstige Ansiedlungsvoraussetzungen gewährleisteten ihnen rechtliche und wirtschaft liche Privilegien sowie die Unterstützung von Großgrundbesitzern. Die Existenz der Siedlungen der Bevölkerung des mosaischen Glaubens wurde zunächst nur geringfügig durch antijüdische Maßnahmen der Kirchengewalt, die Prozesse um die Ritualmorde und die Feindlichkeit der Einheimischen (Ruthenen) gestört. In der Anfangszeit des Chmelnyzkyj-Aufstands kam es zu großen Pogromen der Juden in der Ukraine, Podolien und Wolhynien. Bereits in den 60er Jahren des 17. Jh. begannen sich die jüdischen Gemeinden zu erneuern. Dieser Prozess der Erneuerung wurde durch die geringe staatliche Ordnung verlangsamt, die ein Ergebnis der Eingebundenheit des Staates in die Kriege mit Kosaken, Russland, Schweden, der Türkei sowie allgemeinen Unruhen war. 1768 brach in der Ukraine ein weiterer Aufstand der Kosaken- und Bauernbevölkerung aus (sog. Koliszczyzna), während dem es auch zu Pogromen an Juden kam.