Middle Palaeolithic leafpoint industries are widely spread in Central Europe. Leafpoints became a kind of “index fossils” for MP/UP transitional industries. For last 50 years many researches were done on the oldest leafpoint horizons (MIS 5d-3). As a result few dozens of sites can be recently ascribed as early leafpoint industries spread all over the Eastern, Central and Southern Europe. The aim of the project was to check if there are any significant differences between leafpoints and between leafpoints and other bifacial tools among all earliest leafpoint collections. In total 41 collections of leafpoints from 8 countries were analyzed by a scar pattern analysis in order to reconstruct the chaîne opératoire. The results show that the analysed artifacts are not coherent from the perspective of the technology. On most of tools under the scrutiny one may find a few separate techno-functional units which were treated in different ways in the course of knapping and correcting. The tools have a long straight cutting edge and a long straight distal posterior edge converging with the cutting edge at the tip. One can see that removals performed from different directions had different purposes whilst the cutting edge was only of practical use and any further corrections were aimed at its repair. The edge of the distal posterior part can be perceived as being of technical use. The objective of its repair was to thin the cutting edge near the tip, correct its thickness and the tip itself. Although both edges converge symmetrically at the tip they had a totally different function in a tool. Throughout the course of repairs the knappers aimed at keeping a long, straight and sharp cutting edge. The entire process of production and rejuvenation was subjected to this aim. It is especially visible in all the parts where some elements of the tools were resigned from on behalf of others. The knapping might have sometimes resulted in creating a symmetrical tool with an expose tip set in the tool’s axis but those tools were not made to be symmetrical. Their symmetry is a side effect in the process. One cannot observe any trials of making the tool more symmetrical. Those tools can be called bifacial knives. Among the analysed collection there were only few pieces which are symmetrical and were aimed to be such. Their shaping took place in separate stages and all other steps considered the aimed shape. The most important elements of those tools were the two symmetrical edges converging at the tip. The sole exposure of the tip was genuinely of much importance, still the tip was not necessarily sharp. What was more important was to set it in the axis. Only such tools from the technological point of view can be called leafpoints. On the basis of the analyses the author presents a technological definition of the leafpoint as a tools which is symmetrical and was made to be such, the tool which has two symmetrical edges converging at the tip; both edges were treated in the same way in the course of knapping.... Zespoły z ostrzami liściowatymi w Środkowopaleolityczne zespoły z ostrzami liściowatymi są szeroko rozprzestrzenione w całej Europie Środkowej. Ostrza liściowate stały się „skamieniałościami przewodnimi” dla okresu przejścia między środkowym i górnym paleolitem. Przez ostatnie 50 lat prowadzono intensywne badania nad najstarszymi zespołami z ostrzami liściowatymi (MIS 5d-3). W rezultacie odkryto kilkadziesiąt stanowisk na terenie całej Środkowej i Południowej Europy, które określa się jako zespoły z najstarszymi ostrzami liściowatymi. Celem projektu było sprawdzenie, czy istnieją różnice w technologii produkcji ostrzy liściowatych oraz innych narzędzi bifacjalnych pomiędzy tymi zespołami. W sumie analizie poddano narzędzia bifacjalne z 41 stanowisk pochodzących z 8 krajów. Przy wykorzystaniu analizy reliefu negatywowego zrekonstruowano chaîne opératoire narzędzi. Wyniki analiz pokazują, że zabytki określane wspólnym mianem ostrzy liściowatych reprezentują kilka odrębnych zamysłów technologicznych i nie stanowią spójnej grupy narzędzi. Na większości ze zanalizowanych narzędzi można wyróżnić kilka stref techno-funkcjonalnych, które poddawane były innej obróbce i traktowane były odmiennie podczas całego łańcucha operacji. Zabytki z tej grupy mają jedną prostą krawędź tnąca i zbieżną z nią na wierzchołku krawędź półtylca. Na krawędzi półtylca widoczne są liczne zabiegi technologiczne, zaś odbicia wyprowadzone na krawędzi tnącej mają jedynie na celu jej zaostrzenie i wyprostowanie profilu. Krawędź półtylca należy traktować jako krawędź technologiczną i wyprowadzane na nią w trakcie naprawy odbicia miały na celu naprawę krawędzi tnącej. W trakcie produkcji i napraw celem twórcy narzędzia było stworzenie i utrzymanie maksymalnie długiej i ostrej krawędzi tnącej, co jest szczególnie widoczne wówczas, gdy twórca musiał zrezygnować z niektórych parametrów na rzecz zachowania tych najważniejszych. Mimo, iż w trakcie napraw narzędzie mogło stać się symetryczne, to symetria ta nie była celem produkcji a jedynie jej efektem ubocznym i na narzędziach nie widać prób jej utrzymania. Ten zamysł narzędziowy można ogólnie określić mianem noża tylcowego. Pośród analizowanych zabytków były jednak i takie narzędzia, w których symetria była celem produkcji. W tej grupie narzędzi formowanie kształtu przebiegało na odrębnych, przewidzianym tylko do tego celu, etapie obróbki. Do najważniejszych elementów tych narzędzi należą dwie, jednakowo traktowane w procesie produkcji i zbieżne przy wierzchołku krawędzie. Wyodrębnienie wierzchołka było także ważnych elementem tego zamysłu narzędziowego, jednak cechą nadrzędną było jego umieszczenie w osi narzędzia. Jedynie takie narzędzia w technologicznego punktu widzenia można określić mianem ostrzy liściowatych. Na podstawie wyników analiz autorka zaproponowała nową, techno-funkcjonalną definicję ostrza liściowatego, jako tego, które w zamyśle miało być symetryczne oraz posiada dwie jednakowo traktowane w procesie obróbki, zbieżne przy wierzchołku krawędzie....
This work forms part of a larger project attempting to describe the image, place, and function, as well as the methods of perception of the Muses in the antiquity. It should be stressed that those aspects of the Muses’ image in the Greek culture have been considered particularly worthy of analysis, which have been hitherto ignored or insufficiently highlighted in the research. Thus, among a number of issues under investigation there is for instance the question of the Muses’ place in the ancient Greek religion, the question of the Muses’ gender, or the problem of the relations between poetologische Bildersprache and the culture of a given period, including, among others, analyses of the scenes of poetic initiation.
This study, however, is focused exclusively on the question of the genealogy, names, and number of the Muses. To date, this particular subject-matter has not been approached more comprehensively, while the existing analytical studies are either superficial or flawed with methodological shortcomings....
Karasiewicz-Szczypiorski, Radosław(Instytut Archeologii Uniwersytet Warszawski, 2015)
W Bałakławie, w dzielnicy Kadykovka, w XX w. dokonano szeregu znalezisk, których współwystępowanie mogło wskazywać, że gdzieś w pobliżu w starożytności stacjonował rzymski garnizon. Wśród zabytków pozyskanych przypadkowo należy wymienić przede wszystkim fragment greckiej inskrypcji wzmiankującej trybuna L. Arriusza Alkibiadesa oraz nagrobek rzymskiego kawalerzysty Juliusza Valesa z oddziału o nazwie ala Atectorigiana.
W 1992 podczas wykopalisk ratowniczych na miejscu budowy placu targowego odsłonięto część budynku oznaczanego roboczo literą „A” lub numerem 1. Pierwsze systematyczne badania w bałakławie-Kadykovce prowadziła w latach 1997–1999 wspólna polsko-ukraińska ekspedycja kierowana przez T. Sarnowskiego z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz O.Savelję z Muzeum „Chersonez Taurydzki” w Sewastopolu. odkryto wówczas świątynię Jowisza Dolicheńskiego. Podczas wykopalisk pozyskano m.in. inskrypcje łacińskie, detale architektoniczne, fragmenty posągów i dekoracji rzeźbiarskiej. Na tej podstawie możliwe było stwierdzenie, że przybytek zbudowali żołnierze rzymscy. Powstała także rekonstrukcja budowli oraz jej wnętrza. Licznie znajdowane stemplowane dachówki pozwoliły na dopracowanie chronologii i periodyzacji obecności różnych kontyngentów rzymskich w Taurydzie. Wspomniany budynek „A” oraz świątynia funkcjonowały w 2. połowie II w. – 1. połowie III w. badania budynku „A” podjęto na nowo w latach 2009–2013. ze strony Uniwersytetu Warszawskiego wykopaliskami kierował autor niniejszego tekstu.
Podczas prac terenowych odsłonięto m.in. pozostałości kilku budowli. Analiza tych reliktów umożliwiła wyróżnienie faz ich użytkowania oraz określenie ram chronologicznych każdej z nich....
Mury obronne Chersonezu są badane od lat 80.
XIX w. Większość zachowanych reliktów została odsłonięta
w czasach, gdy do interpretacji styku warstw archeologicznych
i architektury nie przykładano wystarczającej uwagi.
Również dokumentacja i publikacje z badań pozostawiają
wiele znaków zapytania. W tej sytuacji każdy archeolog
i architekt ma dużą swobodę wyciągania wniosków, trudno
dziś jednak zauważyć znaczący postęp w dyskusji na temat
umocnień Chersonezu....
Karasiewicz-Szczypiorski, Radosław; Zawadzka-Pawlewska, Urszula(Instytut Archeologii Uniwersytet Warszawski, 2014)
W latach 2005–2006 interdyscyplinarny zespół
z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego prowadził
nieniszczące, nieinwazyjne badania murów obronnych
Chersonezu Taurydzkiego. Pracami były objęte odcinki
fortyfikacji widoczne na powierzchni gruntu. Pozostałości
umocnień analizowano przede wszystkim pod kątem identyfikacji
rodzajów budulca.
Przeprowadzono także inwentaryzację i dokumentację
pęknięć widocznych na powierzchni murów. Celem tego
drugiego projektu była identyfikacja przyczyn obserwowanych
uszkodzeń. Poszukiwanie domniemanych śladów trzęsień
ziemi na murach obronnych Chersonezu Taurydzkiego
rozpoczęto od wykonania dokumentacji fotograficznej
oraz rysunkowej dostępnych reliktów architektonicznych.
Dokumentacja została następnie porównana z publikowanymi
materiałami z innych obszarów sejsmicznych....
Sarnowski, Tadeusz; Kovalevskaja, Ludmiła(Instytut Archeologii, Uniwersytet Warszawski, 2013)
During the fieldwork of 2012 carried out by the joint Ukrainian-Polish Protection Expedition we proceeded further with archaeological investigations on the ancient settlement activity in the Yukharine Ravine, situated in the Heraclean Peninsula within the agricultural territory (chora) of Crimean Chersonesos, divided into plots by Greek colonists in the Late Classical Period. This summer investigations took place only at two sites – 341 and 343 – containing the remains of countryside farmhouses.... Badania prowadzone w 2012 r. nad osadnictwem starożytnym w mikroregionie Wąwozu Jucharina, to jest w południowej części wiejskiego terytorium Chersonezu Taurydzkiego na Półwyspie Heraklejskim, były ograniczone do farm 341 i 343. Po oczyszczeniu stanowiska z pozostałościami zabudowy farmy 341 na północno-wschodnim stoku wąwozu z roślinności i śmieci, wykonano ukośne i pionowe zdjęcia lotnicze z latawca. Pozwoliły one ustalić przybliżone rozmiary powierzchni zajętej przez zabudowę prostokątnego obejścia (48×35 m). Na obszarze badanej w poprzednich latach farmy 343 pracami objęto przede wszystkim wieżę, w obrębie której odsłonięto pozostałości trzeciego okresu jej funkcjonowania. Materiał ceramiczny pochodzi głownie z II–III w. n.e. Na uwagę zasługuje znalezisko fragmentu kamiennej płytki (wotywnej?) z czterema literami imienia [’Aπο]λλοδ[ορος lub οτος], prawdopodobnie właściciela gospodarstwa....
Kołodziejczyk, Dariusz(Oficyna Wydawnicza Związku Karaimów Polskich, 2014)
Autor wspomina swoje kontakty z Zygmuntem Abrahamowiczem, nieżyjącym już znanym polskim turkologiem pochodzenia karaimskiego. Oprócz katalogu osmańskich dokumentów znajdujących się w polskich archiwach, Abrahamowicz wydał kilka osmańskich i krymskich tekstów historycznych, opatrując je bogatymi przypisami. Był on nie tylko znakomitym językoznawcą, lecz także historykiem. Wysunął, na przykład, nader przekonującą tezę, iż w 1683 r. Wielki Wezyr kara Mustafa nie zamierzał wziąć Wiednia szturmem, lecz miał nadzieję na poddanie miasta przez jego obrońców. Taka kapitulacja spowodowałaby, że łupy ze zdobytego miasta trafiłyby do sułtańskiego skarbca, podczas gdy w wypadku zdobycia miasta szturmem zostałyby przechwycone przez żołnierzy.... The author recalls his contacts with Zygmunt Abrahamowicz, the late,eminent Polish Turkologist of Karaite origin. In addition to the catalogue of Ottoman documents held in the Polish archives, Abrahamowicz edited several Ottoman and Crimean historical texts, providing them with rich annotations. He was not only a distinguished linguist, but also a historian. For instance, he formulated the highly persuasive hypothesis that, in 1683, Grand Vizier Kara Mustafa had not intended to take Vienna by general assault, as he was hoping instead for the capitulation of the besieged garrison there. Such a capitulation would have ensured that the spoils to be found in Vienna would have been guaranteed for the Ottoman treasury whereas in a general assault they would have been captured by the soldiers....