Szlanta, Piotr(Freie Universität Berlin, 2014-10-08)
This paper presents the process of building an independent Polish state during the First World War, which, from the Polish perspective, was the most important result of this conflict. The article focuses mainly on the political and military developments in the Polish territories between 1914 and 1921. These include the internationalization of the Polish question, Polish political and military activity, occupation regimes in the Polish territories, the collapse of foreign authorities in Poland, the establishment of Polish political institutions, and Polish social and cultural life....
Tomas, Agnieszka; Jaworski, Marcin(Instytut Archeologii, Uniwersytet Warszawski, 2013)
Na obszar tych eksperymentalnych badań wybrano region Felsőkortvelyes leżący w komitacie Fejer, na wschód od jez. Balaton. Większość krajobrazu stanowi tu równina i dolina rzeki Sarviz, jednak we wschodniej części obszaru znajdują się także niewysokie, lecz rozległe wzniesienia. Teren o powierzchni 24 km2 (4.6 km), poddano prospekcji powierzchniowej, wykonano serię zdjęć
lotniczych, a wybrane miejsca przebadano także geofizycznie. W tym celu cały obszar podzielono na wirtualną siatkę o bokach 100.100 m, widoczną w przenośnych urządzeniach GPS, obsługiwanych przez czwórki osób idących na osi północ-południe w odległości 25 m od siebie. Każdy zabytek archeologiczny był rejestrowany za pomocą przenośnych urządzeń GPS. W ciągu tygodnia tą metodą udało się przebadać 13 km2, na których zlokalizowano m.in. obronne osiedle z epoki brązu, znaleziska z epoki chalkolitu i żelaza, pozostałości znaczącego stanowiska rzymskiego oraz pozostałości średniowieczne. Wybrane miejsca zostały także objęte bardziej szczegółowymi badaniami – zdjęciami z latawca i oktokoptera – oraz pomiarami geofizycznymi wykonanymi magnetometrem Bartington Grad 601-dual. Na stanowisku z epoki brązu wykryto nie rozpoznane wcześniej umocnienia. Na największym obszarze, obejmującym w sumie kilkadziesiąt hektarów, zlokalizowano zabytki rzymskie. W miejscach dwóch koncentracji materiału archeologicznego przeprowadzono badania geofizyczne, które wykazały obecność dużych konstrukcji. Liczne zebrane fragmenty naczyń, głownie kuchennych oraz stołowych, oraz uzyskane obrazy geofizyczne są obecnie opracowywane i interpretowane przez partnerów polskich i węgierskich....
Jednym z wyzwań, przed jakimi stoi humanistyka w dobie cyfrowej, jest nadmiar źródeł. Sieć to ogromne archiwum, dane w nim zawarte są często sfragmentaryzowane, nieuporządkowane, wypreparowane z (kon)tekstu. W sytuacji nadmiaru danych istotne wydaje się pytanie, w jaki sposób badacz (zwłaszcza historyk, ale też np. antropolog) ma szukać wiedzy o przeszłości (czyli nawet o dniu wczorajszym), jak się po tym archiwum poruszać, skoro nawet w obrębie wąskich specjalności i tematów konfrontujemy się tu z przytłaczającą ilością często sprzecznych danych? Jak badacz ma uniknąć pułapek potoczności i powierzchowności w procesie poznawczym, skoro konfrontuje się z wieloma językami rzeczywistości jednocześnie? Jak nie być intelektualnym hochsztaplerem w sytuacji, gdy nigdy wcześniej informacje na dowolny temat nie były na wyciągnięcie ręki?
Druga kwestia dotyczy języka: czy o ogromnym, otwartym repozytorium wiedzy, z której humanista korzysta w swoich badaniach, można mówić zamkniętym, spójnym i hermetycznym językiem pojęć naukowych? W jakim stopniu nowe sposoby opowiadania, nie tracąc wiarygodności przekazu naukowego, mogą oddać nieciągłość, wewnętrzne zróżnicowanie, niespójność źródła?
Jednym z podejść godzących interdyscyplinarny charakter badawczych poszukiwań z dyscypliną wobec źródła może być potraktowanie tekstu jako sieci-hiperłącza. Takie rozwiązanie zastosował Mirosław Ryszard Makowski w książce Państwo Nikt, szczególnym rodzaju case study (autor rekonstruuje biografię matki), w którym materiały źródłowe, stanowiące budulec tekstu (cytaty, zdjęcia) konfrontują się, nawzajem naświetlają, a często też kontestują, unaoczniając złożone mechanizmy procesu dochodzenia o wiedzy. Minimalizując obecność metatekstu na rzecz tekstu źródłowego (ważną rolę oprócz dokumentów pisanych pełni fotografia, ale też strona www.nikt.net – archiwum tekstów/dokumentów związanych z projektem Państwo Nikt) dokonuje oddolnej, gruntownej próby rekonstrukcji, która, wiodąc do szerszych wniosków i podsumowań, uwzględnia moc sprawczą wyjątku/detalu w nauce, historycznej nieoczywistości, szumu i zakłócenia, także w przekazie naukowym....
Masowa emigracja zarobkowa z ziem polskich przed 1914 r. wywołała żywe dyskusje. Wzbudziła obawy o przyszłość narodu. Winę za spowodowanie tego zjawiska i jego narastanie przypisano m.in. agentom emigracyjnym, czyli pośrednikom sprzedającym bilety na okręty do Ameryki. Wiele przestępstw i nadużyć, które były nagłaśniane w prasie, potwierdzały ten stereotyp. W niniejszej pracy został on poddany analizie i zestawiony z opiniami samych emigrantów. W pracy podjęto również próbę rekonstrukcji i opisu kontekstu społecznego, struktur, zależności i metod działania składających się na pracę agentów emigracyjnych. Zarysowano także problem znaczenia działalności agentów dla emigracji w poszczególnych jej fazach w porównaniu z tym, jaką rolę odgrywały inne czynniki....
Karasiewicz-Szczypiorski, Radosław; Zawadzka-Pawlewska, Urszula(Instytut Archeologii Uniwersytet Warszawski, 2014)
W latach 2005–2006 interdyscyplinarny zespół
z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego prowadził
nieniszczące, nieinwazyjne badania murów obronnych
Chersonezu Taurydzkiego. Pracami były objęte odcinki
fortyfikacji widoczne na powierzchni gruntu. Pozostałości
umocnień analizowano przede wszystkim pod kątem identyfikacji
rodzajów budulca.
Przeprowadzono także inwentaryzację i dokumentację
pęknięć widocznych na powierzchni murów. Celem tego
drugiego projektu była identyfikacja przyczyn obserwowanych
uszkodzeń. Poszukiwanie domniemanych śladów trzęsień
ziemi na murach obronnych Chersonezu Taurydzkiego
rozpoczęto od wykonania dokumentacji fotograficznej
oraz rysunkowej dostępnych reliktów architektonicznych.
Dokumentacja została następnie porównana z publikowanymi
materiałami z innych obszarów sejsmicznych....
One of the main purposes of historical education at post-secondary school is to present to students history of Europe understood as a common civilisation. According to their opinion, the fact thatKievan Rus’ had received the Christian faith from Byzantium—in contrast to its western and northern neighbours—made the country enter the circle of Eastern Christianity. At the same time the authors present their opinion that the formal cleavage of Christian civilisation took place only in the 11th century, and a civilizational separation of Kievan Rus’ was forced by the Mongol invasion in the 13th century. As a result, the culture of the Grand Duchy of Moscow—and its successor, Russia—differed immensely and was isolated from Europe. Russia preserved its specificity both after the reforms of Peter the Great and in the 19th century, when it was a great European power playing a key role in the political arena of contemporary Europe....
This is a paper presented at the meeting organized at Paris in 2012 to commemorate the 50 years of activity of the Center of Polish Culture at Sorbonne. The Center was organized by Bronislaw Geremek, an eminent Polish historian who played an important political role in the anti-communist movement many years later, and who became the Minister of Foreign Aff airs after the communism. Both Universities established the Center to facilitate contacts of Polish and French social scientists, difficult at the time of communism. The Polish communist government encouraged this endeavour to smooth the contacts with France, which seemed more independent from the United States than other Western countries. Polish social scientists used this political conjuncture to built contacts with their French colleagues, especially from the “Annales” school. Fernand Braudel wanted to know the Marxist historians
from the East and he appreciated the Polish historical school. The Poles seemed him more reasonable than Marxists from most other communist countries. Quai d’Orsay looked with relative optimism to changes in Poland after 1956, so they facilitated the implementation of Braudel’s ideas. Most probably, Warsaw University was the unique University in the Eastern bloc to have such a center in Paris already in 1962.
After the fall of communism the Polish-French contacts are not as important for Polish social scientists as they were before—for the simple reason that the contacts with most other countries are easy today. Let’s hope nevertheless that the Polish French common programs will continue....
Nieinwazyjne badania twierdzy Apsaros, wykonane w dniach 15–30 czerwca 2012 roku, miały na celu uzyskanie informacji pozwalających na odpowiednie przygotowanie dalszych pracy badawczych (wskazanie lokalizacji wykopów) na tym stanowisku, zaplanowanych przez Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW. W ramach podjętych działań wykonano zdjęcia z powietrza, pomiary topograficzne i rozpoznanie geofizyczne z zastosowaniem metody magnetycznej. Pozyskane dane opracowano w postaci ortofotomap, trójwymiarowych modeli rozkładu rejestrowanych wartości parametrów fizycznych gruntu, kolorowych i czarno-białych map zmian wartości wektora całkowitego natężenia pola magnetycznego i wartości pseudogradientu jego składowej poziomej hz. Umieszczenie danych w ujednoliconym systemie koordynat geograficznych (UTM strefa 37 T) pozwala na lokalizację wydzielonych anomalii geofizycznych w terenie i zaplanowanie koniecznych sondaży wykopaliskowych w miejscach prawdopodobnego występowania pozostałości zabudowy wewnątrz twierdzy....
Sarnowski, Tadeusz; Kovalevskaja, Ludmiła(Instytut Archeologii, Uniwersytet Warszawski, 2013)
During the fieldwork of 2012 carried out by the joint Ukrainian-Polish Protection Expedition we proceeded further with archaeological investigations on the ancient settlement activity in the Yukharine Ravine, situated in the Heraclean Peninsula within the agricultural territory (chora) of Crimean Chersonesos, divided into plots by Greek colonists in the Late Classical Period. This summer investigations took place only at two sites – 341 and 343 – containing the remains of countryside farmhouses.... Badania prowadzone w 2012 r. nad osadnictwem starożytnym w mikroregionie Wąwozu Jucharina, to jest w południowej części wiejskiego terytorium Chersonezu Taurydzkiego na Półwyspie Heraklejskim, były ograniczone do farm 341 i 343. Po oczyszczeniu stanowiska z pozostałościami zabudowy farmy 341 na północno-wschodnim stoku wąwozu z roślinności i śmieci, wykonano ukośne i pionowe zdjęcia lotnicze z latawca. Pozwoliły one ustalić przybliżone rozmiary powierzchni zajętej przez zabudowę prostokątnego obejścia (48×35 m). Na obszarze badanej w poprzednich latach farmy 343 pracami objęto przede wszystkim wieżę, w obrębie której odsłonięto pozostałości trzeciego okresu jej funkcjonowania. Materiał ceramiczny pochodzi głownie z II–III w. n.e. Na uwagę zasługuje znalezisko fragmentu kamiennej płytki (wotywnej?) z czterema literami imienia [’Aπο]λλοδ[ορος lub οτος], prawdopodobnie właściciela gospodarstwa....